Democratie
De geschiedenis van uw Vaderland niet kennende, zijt gij buiten staat ooit een Goed Burger, veel min een nuttig regent van het zelve te worden.
Al sinds 1795 leven wij Nederlanders in een land met een democratische staatsvorm en sinds 1798 met de bijbehorende democratische grondwet.
Wat democratie eigenlijk is, zou je duidelijk moeten merken, als je om je heen en in jezelf kijkt. Maar je let er nooit zo op. Je staat er niet bij stil. Het is iets vanzelfsprekends. Je weet niet beter. Langzamerhand begin je door te krijgen, dat het ook anders en veel en veel slechter kan en had gekund.
Als je de spel- of verkeersregels van onze democratische samenleving precies wilt kennen, zou je eigenlijk onze grondwet moeten lezen. Dan krijg je een beetje door wat er nóg democratischer kan. Misschien komt er vandaag of morgen een verkorte samenvatting van onze grondwet. Voor immigranten die hier blijven. Daar zullen de belangrijkste gedrags- en spelregels wel in staan. Kunnen we belangstellend meelezen. Als de Nederlandse vertaling erbij staat.
Een meisje dat uit Afghanistan komt en een hbo-opleiding volgt, zei laatst in een krant, dat ze de overheid zo dankbaar is, dat ze hier mag studeren. In Afghanistan mógen meisjes niet naar school. Niet van de overheid en van de meeste mannen en vrouwen daar ook niet.
Maar ze hoeft ‘de overheid’ niet te bedanken. Eigenlijk hoort ze niemand te bedanken. In Nederland mógen de meisjes niet naar school; ze gaan er gewoon heen. Dat meisjes en jongens naar school gaan, is in Nederland vanzelfsprekend. Dat komt doordat de burgers en burgeressen van Nederland dat met elkaar hebben afgesproken en betalen.
Ons onderwijs vormt mensen tot mondige en kritische burgeressen en burgers. Het zorgt ervoor, dat we dingen kunnen maken en kopen. Maar ook dat we verstand hebben van, kunnen meepraten met en meebeslissen in de politiek. In Nederland hoor je niet alleen goed te functioneren op je werk en in de winkel, maar ook in je vrije tijd. Alle Nederlanders zijn gelijk voor de leerplichtwet en voor de talloze andere wetten. Die wetten zijn niet gemaakt door de overheid, maar door ons allemaal. Dat wil zeggen: door volksvertegenwoordigers die dat in opdracht van óns en namens óns doen.
Het is verhelderend iets te weten van de geschiedenis van onze democratische staatsvorm en grondwet. Je kunt bijvoorbeeld de grondwet van 1798 bij mij bestellen en doorlezen. Dan begrijp je wat de burgers van 1795 en 1798 met hun democratische revoluties bedoelden. Dan voel je beter aan hoe je er nu mee om hoort te gaan.
Je houdt je gemakkelijker aan spelregels, als je begrijpt hoe het komt, dat ze zijn zoals ze zijn. Waarom en met welke bedoelingen ze door de makers ervan zijn opgesteld. Het leuke van spelregels is, dat je er op je eigen manier mee hoort te spelen. De grenzen opzoeken. Bij kijken naar ’t voetballen hoef je de spelregels niet precies te kennen. Maar als je meevoetbalt? Dan moet het!